Tornado, Handboek AHDH

Zoals al eerder is gezegd gaan wij uit van de theorie dat autisme en PDD-NOS meervoudige ontwikkelingsstoornissen zijn, die bestaan uit n of meer enkelvoudige ontwikkelingsstoornissen. ADHD en ADD zijn twee duidelijk herkenbare en omschreven voorbeelden van deze enkelvoudige stoornissen.

Een deel van het probleem is dat kinderen met autisme en PDD-NOS er grote moeite mee hebben om informatie uit verschillende zintuigen te combineren. Het is denkbaar dat bij sommige kinderen met autisme of PDD-NOS vooral de linkerhersenhelft minder actief is en dus als het ware overspoeld wordt met tal van waargenomen prikkels en, als een soort van zelfbescherming, sluit hij zich daarvoor als het ware (biochemisch) af en ontstaat de 'klassieke' PDD-NOS. Wanneer deze biochemische zelfbescherming onvoldoende plaatsvindt staan deze kinderen bij het waarnemen voor alles open. Omdat het richten van de aandacht vooral een functie is van de linkerhersenhelft kunnen deze kinderen zich dan juist niet voor hun omgeving afsluiten en ontstaat de 'klassieke' ADHD. Deze theorie verklaart daardoor ook de werking van Ritalin omdat dit medicijn in principe een stimulant (een pep-pil) is.

Waarschijnlijk is er ook bij ADHD sprake is van een klein genetisch of biochemisch probleem in de hersenen. Onze hersenen zijn een ongelooflijk ingewikkeld systeem van allerlei zenuwverbindingen. Om even een voorbeeld te geven: de hersenschors, het buitenste deel van de grote hersenen, is 1.5 tot 3.0 mm dik en bestaat uit grijze zenuwcellen. Gemiddeld zo'n 18.000 zenuwcellen per kubieke millimeter. Men schat het totaal aantal zenuwcellen in de hersenen op 15 miljard. Die hebben dan ook nog eens ieder honderden verbindingen met andere zenuwcellen. Reken dus maar uit! Is het gek dat er af en toe eens iets minder perfect verloopt in die ongelooflijk ingewikkelde hersenpan. Het is eerder een wonder dat alles wel goed gaat.

Op hersenfoto's van volwassenen met ADHD is te zien dat er minder bloed stroomt in bepaalde delen van de hersenen. Het bloed transporteert, onder andere, glucose en die glucose is de voornaamste energiebron van die hersenen. Het lijkt erop dat mensen met ADHD minder energie hebben in die delen van de hersenen die prikkels selecteren. Prikkels zijn gewaarwordingen die wij waarnemen met onze zintuigen. De zenuwcellen in de hersenen moeten deze prikkels selecteren, verwerken en de belangrijkste doorsturen naar die delen van de hersenen die er wat mee moeten doen. De visuele prikkels moeten naar de visuele gebieden, de auditieve prikkels naar de auditieve gebieden, etc. Maar wat gebeurt er als die prikkels niet (goed) of te laat worden geselecteerd? Welnu, dan lijkt het kermis in je hoofd. Je hoort dan bijvoorbeeld niet alleen de leerkracht praten, maar je hoort ook de vogel fluiten, je hoort het dichtslaan van iedere deur. Je ziet dus niet alleen de leerkracht, je ziet ook de kleding van je medeleerlingen, je ziet de landkaart aan de muur en nog zoveel andere interessante dingen.
Tegelijkertijd. Het is dus druk in dat hoofd. Je moet je extra inspannen om die onbelangrijkere prikkels uit te schakelen om toch maar die leerkracht te horen lesgeven. Dat noemen ze dus bij mensen met ADHD een aandachtstekortstoornis.

En naast deze aandachtstekortstoornis hebben deze kinderen met ADHD meer dan anderen last van impulsiviteit en hyperactiviteit. Logisch natuurlijk. Het hoort allemaal bij elkaar.

Een mens, ieder mens, heeft naast de ADHD-kenmerken natuurlijk nog heel veel persoonlijke goede en slechte kanten. Het is de kunst om van die goede kanten te profiteren en met die zwakke kanten, veroorzaakt door de ADHD, te leren omgaan.

Medicijnen, zoals bijvoorbeeld Ritalin kunnen ook behulpzaam zijn naast de gedragstherapie. Want gedragstherapie is altijd de belangrijkste methode om negatieve uitingsvormen van een ontwikkelingsstoornis tegen te gaan. Goede hulpmiddelen bij ADHD zijn, onder andere, schema's, lijstjes, kalenders en wekkers. Het allerbelangrijkste is natuurlijk om te weten hoe ADHD in elkaar steekt, zodat je doelmatig en rustig kunt reageren op het probleemgedrag.

Er zijn een aantal medicijnen, die geen psycho-stimulans zijn, zoals Ritalin of Concerta, in ontwikkeling voor de behandeling van ADHD. Atomoxetine (Strattera) is een Selective Norepinephrine Re-Uptake Inhibitor en is oorspronkelijk ontwikkeld als medicatie tegen depressies. Het is een medicijn dat recent is toegelaten op de Nederlandse markt. Het is geen stimulant, zoals Ritalin en Concerta, maar het precieze werkingsmechanisme is nog onbekend. Wetenschappers geloven dat het werkt doordat het de opname van de neurotransmitter norepinephrine blokt of vertraagt. Deze neurotransmitter wordt gezien als belangrijk bij de regulatie van aandacht, impulsiviteit en activiteit.

ADHD heeft last van hetzelfde probleem als autisme en PDD-NOS zelf: de diagnostische criteria zijn grotendeels gebaseerd op de mannelijke verschijningsvorm van het probleem. Deze loopt meer in het oog omdat jongens, onder invloed van hun mannelijke hormonen, lastiger zijn voor hun omgeving. ADHD komt echter evenveel voor bij jongens als bij meisjes. Bij meisjes uit het zich gewoon anders. Vaak zijn ze niet zo overdreven en agressief als de jongens met ADHD, maar zijn meer in zichzelf gekeer, angstig en depressief. Ze hebben vaker alleen maar last van de concentratiestoornissen en voelen zich continu overspoeld door emoties, waardoor het gezien kan woden als ADD. Geen wonder dus dat anorexia nervosa als een andere uiterlijke verschijningsvorm van PDD-NOS kan worden gezien.

ADD (Attention Deficit Disorder) is ADHD zonder de hyperactiviteit en impulsiviteit. ADD wordt niet snel herkend. Kinderen met deze ontwikkelingsstoornis vallen immers niet op door lastig gedrag. Er wordt gesuggereerd dat het ook bij ADD gaat om een wat langzamere informatieverwerking in de hersenen. En toch geven deze kinderen te kennen dat het druk is in hun hoofd, terwijl ze uiterlijk traag en bedachtzaam overkomen. Er is geen standaardaanpak voor kinderen met ADD.

Artsen gingen er tot voor kort vanuit dat ADHD na de puberteit helemaal zou verdwijnen. Nu blijkt echter dat ruim 50% van de kinderen met ADHD ook op volwassen leeftijd nog last ondervindt van deze ontwikkelingsstoornis. De ADHD is bij volwassen toch minder herkenbaar dan bij kinderen. Volwassenen hebben voor een deel geleerd (door schade en schande) om de uiterlijke verschijningsvormen van ADHD te maskeren. Innerlijk blijft het gewoon druk. Iedereen is wel eens chaotisch en heeft wel eens last van concentratiestoornissen, maar als het structureel blijkt voor te komen moet men aan (niet eerder herkende) ADHD denken.

Als volwassenen lopen mensen met ADHD grotere risico's op scheidingen, financile problemen, niet hun schooldiploma halen, onder hun niveau werken, verslavingen, eetstoornissen, als nouder een kind met ADHD moeten opvoeden, en constante stress door problemen als gevolg van de eisen van alledag - die overlopen in de problemen van hun kinderen, waarvan de kans immers 50% is dat ook zij ADHD hebben.